Przedstawiamy nasz najnowszy Raport Biura Rzecznika Praw Osób Uzależnionych „Jak przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu osób uzależnionych od opioidów”. Jest on częścią naszego projektu realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.
Program Biura Rzecznika Praw Osób Uzależnionych działa od 2009 r. Od chwili powstania Biuro co kilka lat opracowuje i przedstawia instytucjom przeciwdziałania narkomanii swoje Raporty. Ten jest czwarty. Wskazujemy w nim i opisujemy te elementy systemu pomocy, które wymagają szczególnej uwagi i najczęściej wzmocnienia, aby sprostać rosnącym szybko potrzebom osób wykluczonych społecznie. Te elementy, to leczenie substytucyjne, programy opiekuńcze i readaptacji społecznej, leczenie podwójnej diagnozy.
Pandemia COVID-19 szczególnie dotknęła środowisko osób wykluczonych. Liczba pacjentów w warszawskich programach substytucyjnych zwiększyła się o 400 osób. Kolejnych stu pacjentów dostarczył nam kryzys uchodźczy spowodowany wojną w Ukrainie. To stosunkowo b. duże liczby biorąc pod uwagę, że jeszcze przed pandemią leczenie substytucyjnie otrzymywało w Polsce ok. 2,5 tys. osób. Ostatnie dwa lata obnażyły deficyty systemu. Jednym z nich jest skandalicznie niski udział pomocy społecznej w ogólnych kosztach ponoszonych na przeciwdziałanie narkomanii (niecałe 1%) i niedobór dedykowanych serwisów opiekuńczych.
Polski model pomocy jest zorientowany głownie na pomoc młodym i „rokującym”. Niekiedy sam wzmacnia wykluczenie – setki uzależnionych, by otrzymać leczenie substytucyjne przenosi się do dużych miast i pozostaje tam na ulicy. Pomoc i leczenie nie kosztują społeczeństwa wiele – niecałe 200 mln złotych. Dobrze wycelowane w likwidację wymienionych niedoborów dodatkowe środki finansowe, nawet na poziomie tylko 10 mln. złotych, w sposób istotny poprawiłyby sytuację. Do tego potrzebny jest jednak przewrót kopernikański w świadomości wielu naszych specjalistów od pomocy i działających pod ich presją urzędników.
